Khoai xéo – món ăn
rất đỗi bình dị được làm từ những nguyên liệu quen thuộc nhưng lại khiến bao
người khó mà quên được. Với mỗi người con Quỳnh Lưu, khoai xéo là món ăn tuổi
thơ, gắn liền với những tháng ngày xưa cũ ngọt ngào và dung dị, để mỗi khi nghe
ai đó nhắc đến lòng lại bồi hồi nhớ cái vị ngọt bùi như chính hương vị quê
hương mà ai xa quê cũng đều thổn thức, mong nhớ.
Khoai xéo – món ăn dân dã gắn bó với tuổi thơ của biết bao
thế hệ người Nghệ An nói chung và người Quỳnh Lưu nói riêng. Tên gọi món khoai
xéo bắt nguồn từ một trong những công đoạn làm ra món ăn, đó là dùng đũa “xéo”
cho miếng khoai nát ra. Để nấu được món khoai xéo, ngoài những nguyên liệu dễ
tìm đòi hỏi người nấu phải thật tâm huyết, tỉ mỉ và quan trọng là đặt trọn cả tấm
lòng.
Nguyên liệu để nấu
món khoai xéo.
Ngày xưa, khi cuộc sống nghèo khó không đủ gạo để nấu cơm ăn
hàng ngày thì khoai chính là món ăn lót dạ, cho qua ngày bữa đói bữa no. Nhưng
cứ ăn mãi củ khoai luộc hay khoai hấp cơm cũng ngán nên các bà, các mẹ thường
cho thêm vào nồi khoai một ít đậu, lạc, nếp… làm thành món khoai xéo độc đáo,
càng ăn càng tấm tắc, như một món ăn thân thương mà ai đi xa cũng nhớ về.
Cách chế biến khoai xéo cũng không quá khó. Hạt đậu đen hoặc
đỏ, lạc nhân, nếp được đun mềm trước khi đổ mớ khoai khô vào đun sôi. Nồi khoai
đun cho tới khi cạn nước, miếng khoai, hạt đậu, hạt lạc mềm nhũn, những hạt nếp
chín dẻo thì cho thêm một chén mật mía (hoặc đường) cho có độ ngọt. Sau đó,
công đoạn cuối cùng quan trọng nhất chính là xéo khoai. Để xéo được khoai, phải
dùng hai chiếc đũa bếp bản to, đặt chéo nhau rồi liên tục dùng tay ép miếng
khoai cho nát. Hoặc nếu không cũng có thể dùng chiếc chày, giã mạnh ngay trong
nồi khi khoai còn nóng.
Nồi khoai xéo nóng hổi mang trọn tấm lòng của người nấu.
Sau khi xéo khoai xong, lấy đũa dỡ thành từng miếng đặt vào
lá chuối rồi gói chặt dành bóc ra ăn như bánh hoặc dùng thìa nén chặt khoai vào
bát tô, khi ăn dùng dao xắn thành từng lát mỏng. Ăn khoai xéo thấy rõ vị ngọt của
khoai, dẻo thơm của gạo nếp và vị bùi của đậu lạc, tất cả hòa quyện vào nhau
thành món ăn tròn vị.
Trước đây, hầu như nhà nào cũng nấu khoai xéo để ăn trừ bữa,
nhưng ngày nay món ăn này đang dần không còn phổ biến, chỉ khi gia đình sum họp
hay muốn tìm lại hương vị ngày xưa thì mới nấu. Món khoai xéo được các mẹ, các
chị khéo tay nấu để bán; những bát khoai xéo vẫn mang cái hương, cái vị ngọt
bùi và thơm đó, lưu giữ kỷ niệm tuổi thơ ngọt ngào của biết bao người.
Khoai xéo - món ăn tuổi thơ, gắn liền với những tháng ngày xưa cũ
ngọt ngào.
Người Nghệ An nói chung và người Quỳnh Lưu nói riêng xa quê
mỗi lần nhớ quê hương, nhớ tuổi thơ chỉ còn chút hoài niệm về những ngày xưa
cũ. Nơi góc bếp đượm nồng mùi khoai xéo thơm mỗi sớm đầu đông gió heo may về,
hay những ngày hè mưa bão, cầm bát khoai xéo cười vui cùng bà, cùng mẹ, cùng những
người thân thương… mới nghĩ đến thôi lòng đã thổn thức, nhớ mong./.
Lê Gấm