Quỳnh Lưu là huyện đồng bằng ven biển, với diện tích tự nhiên 43.762,87ha, dân số 279.977 (tính đến 03/4/2013); có 33 đơn vị hành chính (gồm 32 xã và 1 thị trấn), 406 thôn, bản, khối phố. Huyện có tuyến đường Quốc lộ 1A, Quốc lộ 48, đường sắt Bắc Nam, đường Tỉnh lộ 537 đi qua; có khu du lịch biển Quỳnh, vùng thị tứ đang hình thành và phát triển. Địa hình đa dạng, phức tạp được chia làm ba vùng gồm miền núi - bán sơn địa; đồng bằng và ven biển. Cơ cấu dân cư đa dạng, với nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống.

Toàn huyện có 20 di tích lịch sử văn hóa được công nhận (trong đó có 11 di tích cấp Quốc gia và 9 di tích cấp tỉnh); Gia đình văn hoá chiếm 75,6%; 259/406 thôn, bản, khối phố đạt danh hiệu “Làng văn hoá” chiếm tỷ lệ 63,8%; có làng văn hóa Quỳnh Đôi, xã văn hóa Quỳnh Hậu.

Khoảng cách từ huyện lỵ là thị trấn Cầu Giát đến tỉnh lỵ là thành phố Vinh khoảng 60Km. Phía Bắc huyện Quỳnh Lưu giáp thị xã Hoàng Mai, Phía Đông giáp biển Đông; Phía Tây giáp huyện Tân Kỳ và huyện Nghĩa Đàn; Phía Tây Nam giáp huyện Yên Thành; Phía Nam giáp huyện Diễn Châu.

Về núi:

-Núi Trụ Hải ở địa phận xã Quỳnh Lâm cũ, nay thuộc xã Quỳnh Văn.

-Núi Bào Đột ở địa phận xã Bào Giang cũ, nay là thôn 10 xã Ngọc Sơn

-Núi Tùng Lĩnh còn gọi là núi Rừng Thông ở xã Quỳnh Tụ cũ nay là xã Quỳnh Xuân và Quỳnh Văn.

-Núi Thất Tinh.

-Núi Long Sơn ở địa phận làng Nhân Sơn thuộc xã Quỳnh Hồng.

-Núi Qui Lĩnh ở trên bờ biển thuộc xã Hiền Lương cũ này là xã Quỳnh Lương và Quỳnh Bảng.

-Núi Tiên Kỳ hay còn gọi là núi Cờ Tiên cũng nằm trên bờ biển thuộc xã Hoàn Nghĩa nay là Tiến Thuỷ.

-Gò Điệp ở xã Quỳnh Văn.

Về sông:

-Sông Thái.

-Sông Mai Giang.

Về khí hậu và thời tiết:

Quỳnh Lưu nằm trong khu vực nhiệt đới nhưng lại ở miền biển nên thường nhận được ba luồng gió:

-Gió mùa Đông Bắc nằm sâu trong lục địa lạnh lẽo của vùng Sibia và Mông Cổ, từng đợt thổi qua Trung Quốc và vịnh Bắc Bộ tràn về, bà con gọi là gió bắc.

-Gió mùa Tây Nam ở tận vinh Băng-gan tràn qua lục địa, luồn quacác dãy Trường Sơn, thổi sang mà nhân dân thường gọi là gió Lào nhưng chính là gió tây khô nóng.

-Gió mùa Đông nam mát mẻ từ biển Đông thổi vào nhân dân gọi là gió nồm.

Khí hậu Quỳnh Lưu chia làm hai mùa rõ rệt:

-Mùa nóng từ tháng 5 đến tháng 10 dương lịch. Mùa này tiết trời nóng nực, nhiệt độ trung bình 30C, có ngày lên tới 40C.

-Mùa lạnh từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 dương lịch năm sau. Mùa này thường có gió mùa đông bắc, mưa kéo dài./.