Quỳnh Lưu, là vùng đất địa linh nhân kiệt, quê hương của nhiều bậc danh sĩ nổi tiếng, với nhiều di tích - danh thắng có giá trị lịch sử - văn hoá và cách mạng. Đến nay, toàn huyện có 20 di tích được công nhận (trong đó 11 di tích cấp Quốc gia, 09 di tích cấp tỉnh), nhiều đình, đền chùa, lăng mộ còn lưu giữ những giá trị lịch sử và kiến trúc nghệ thuật như đền Cửa Gan (Q. Hoa), đền Voi (Q. Hồng), đền Thượng (Q. Nghĩa), đền Chính (Tiến Thủy)…; các di chỉ Trại Ổi (Q. Hồng), đền Thần (Quỳnh Hậu), núi Vin (Quỳnh Giang) đã nói lên rằng cư dân ở đây có sự liên kết giữa cư dân của lưu vực sông Hồng và sông Lam khoảng 3500 năm về trước, đặc biệt là di chỉ văn hoá Quỳnh Văn (thời kỳ đồ đá mới), có niên đại khoảng trên 6.000 năm, đã minh chứng cho người Việt cổ trên đất Quỳnh Lưu. Ngoài ra, còn có nhiều di tích dòng họ như họ Hồ, họ Nguyễn, họ Hoàng, họ Dương, họ Lê… trong đó, họ Hồ là một dòng họ lớn, các thế hệ con cháu của dòng họ có đóng góp lớn cho sự tồn thịnh của dân tộc Việt Nam. Họ Hồ có mặt ở nước ta vào thế kỷ X, kể từ Trạng nguyên Hồ Hưng Dật lập nghiệp ở Hương Bào Đột (nay thuộc xã Quỳnh Lâm, Quỳnh Lưu, Nghệ An) đến nay đã trên 1000 năm. Trên nhiều vùng quê dọc theo chiều dài đất nước những dấu ấn và di tích lịch sử tiêu biểu của dòng họ Hồ như: Thành nhà Hồ do Hồ Quý Ly xây dựng ở Thanh Hóa vào năm Đinh Sửu (1379); nhà thờ Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu xây dựng vào năm 1725; Đền thờ Nguyên tổ Trạng nguyên hồ Hưng Dật ở Quỳnh Lâm, Quỳnh Lưu xây dựng từ năm 1403, … Họ Hồ đã đóng góp cho đất nước nhiều nhà chính trị, quân sự lỗi lạc, tiêu biểu như: Vua Hồ Quý Ly, Vua Quang Trung, … các học giả, nhà văn, nhà thơ như: Trạng nguyên Hồ Tông Thốc, Tiến sĩ Hồ Sĩ Dương, Nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương, …; các nhà yêu nước và cách mạng như: Hồ Học Lãm, Hồ Tùng Mậu, … Trong cộng đồng dân tộc Việt Nam, sát cánh cùng các dòng họ, họ Hồ đã đóng góp lớn trong quá trình xây dựng bảo vệ quê hương, đất nước. Nhiều người con ưu tú của họ Hồ giữ vai trò trọng trách trong các cơ quan Đảng và Nhà nước. Nhiều người trở thành các doanh nhân tài năng, thành đạt, tiêu biểu, có đóng góp to lớn cho xã hội, cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

I/ DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HOÁ VÀ CÁCH MẠNG CẤP QUỐC GIA

1. Di tích nhà thờ họ Hồ Đại tộc

3. Di tích Đền thờ và Mộ Hồ Sỹ Dương

4. Di tích nhà thờ họ Hoàng Khánh

5. Di tích nhà thờ họ Nguyễn Triệu Cơ

7. Di tích Đền Thượng

8. Di tích đền Đồng Xuân

9. Di tích Đình Tám Mái

11. Di tích nhà thờ Nguyễn Bá Lai

1. Di tích nhà thờ họ Dương

3. Di tích nhà thờ họ Hồ Đình

5. Di tích nhà thờ họ Lê Tiến

6. Di tích đền Voi

7. Di tích đền Cồng

8. Di tích đền Cửa Gan