Khai quật khảo cổ học di tích Cồn Đất tại xã Quỳnh Nghĩa (Quỳnh Lưu)
Chiều 25/4, tại xã Quỳnh
Nghĩa (Quỳnh Lưu), Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn phối hợp với Trường
Đại học Quốc gia Úc và Bảo tàng tỉnh Nghệ An tổ chức Hội nghị báo cáo sơ bộ kết
quả khai quật khảo cổ học di tích Cồn Đất năm 2024.
Dự hội nghị có đồng chí
Bùi Công Vinh – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao; đồng chí Nguyễn Văn Thưởng
- Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu; Lãnh đạo
các phòng, cơ quan liên quan cấp huyện cùng các chuyên gia khảo cổ trong nước
và quốc tế.
Quang cảnh hội nghị
Di tích Cồn Đất thuộc địa
phận thôn 4, xã Quỳnh Nghĩa, huyện Quỳnh Lưu. Đây là một cồn sò điệp có dạng
hình bát úp, được phát hiện năm 1979, khai quật lần đầu tiên năm 1981 bởi Viện
Khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam với hai hố có diện tích
75m2. Năm 2020, Bộ môn Khảo cổ học, Khoa Lịch sử khảo sát cho thấy trên bề mặt
di tích có một khu nghĩa địa hiện đại. Kết quả khai quật, khảo sát cho thấy tầng
văn hóa của di tích dày khoảng 7m, mang đặc trưng của văn hóa Quỳnh Văn.
Những đặc trưng của di
tích Cồn Đất cho thấy, đây là một di tích có vai trò quan trọng trong việc nhận
thức các giai đoạn phát triển của văn hóa tiền sử Việt Nam ở vùng ven biển Bắc
Trung Bộ. Căn cứ vào đặc trưng di vật, niên đại Carbon C14 đã được công bố, Cồn
Đất được dự đoán có niên đại trong khoảng 6.000 – 4.000 cách ngày nay.
Các đại biểu, chuyên gia tham quan tại Di tích Cồn Đất
Với các giá trị lịch
sử văn hóa lâu đời trên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học
Quốc gia Hà Nội đã phối hợp cùng Bảo tàng tỉnh Nghệ An tiến hành nghiên cứu khảo
cổ học về di tích Cồn Đất. Cuộc khai quật được thực hiện từ đầu tháng 3/2024 đến
nay, với các mục tiêu: Khai quật, thu thập và chỉnh lý di tích, di vật Cồn Đất;
Đánh giá vai trò, phương thức con người thích nghi với môi trường tự nhiên
trong lịch sử.
Đoàn hợp tác khai quật khảo cổ học đã phát hiện, thu thập nhiều di vật tại Di tích Cồn Đất
Hai hố khai quật khảo cổ học ở địa điểm Cồn Đất
đã cung cấp nhiều thông tin về di tích và các loại hình di vật. Dựa trên kết
quả khai quật, bộ công cụ đồ đá, đặc biệt là bộ sưu tập đồ gốm phát hiện được ở
Cồn Đất với đặc trưng phổ biến là gốm đáy nhọn văn chải hai mặt, được xem là
mang đặc trưng của văn hóa Quỳnh Văn.
Văn hóa Quỳnh Văn được
các nhà nghiên cứu nhận định là một trong những trung tâm gốm sớm, thuộc thời đại
đá mới Việt Nam sau Hòa Bình bên cạnh các trung tâm khác là Đa Bút, Cái Bèo. Sự
nảy sinh và phát triển đồ gốm gắn liền với môi trường sông biển và kinh tế khai
thác thủy hải sản là chính của người cổ Quỳnh Văn. Đoàn khai quật năm 2024, đã
lấy hơn 1500 mẫu than để xác định niên đại bằng phương pháp C14. Tuy nhiên, hiện
nay chưa thể mang mẫu phân tích để có thể xác định một cách chính xác.
Các chuyên gia phát biểu tại hội nghị
Kết quả sau gần 1,5
tháng khai quật và nghiên cứu tại di tích Cồn Đất, các đơn vị đã thu thập những
thông tin, tư liệu vật chất quan trọng, góp phần giải quyết một số vấn đề liên
quan đến sự xuất hiện của người cổ xưa tại di tích, phương cách con người sinh
sống, quá trình chiếm lĩnh xác thực và tính chất, niên đại cũng như quy mô của
di tích này.
Đồng chí Nguyễn Văn Thưởng - Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu phát biểu tại hội nghị
Để có thể nhận diện đầy
đủ tính chất, giá trị của di tích nhằm xây dựng và thực hiện kế hoạch bảo tồn,
tôn tạo, phát huy giá trị di tích Cồn Đất, tại hội nghị Đoàn hợp tác khai quật
khảo cổ học giữa Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia
Úc, Bảo tàng tỉnh Nghệ An đã kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An giao các cơ quan quản
lý địa phương tiếp tục quan tâm chỉ đạo công tác bảo vệ di tích, mở rộng thu thập
tư liệu, nghiên cứu và khai quật khảo cổ học. Qua đó nhằm bổ sung tư liệu để
xác định rõ hơn quy mô, cấu trúc và tính chất di tích.
Từ kết quả khai quật khảo
cổ học, cùng các thông tin hiện có, các đơn vị liên quan sẽ xây dựng hồ sơ di
tích cấp tỉnh nhằm bảo tồn di tích Cồn Đất. Sau đó, cần tiến hành xây dựng hồ
sơ đề nghị công nhận là di tích Cấp Quốc gia đối với địa điểm Cồn Đất.
Hồng
Diện – Việt Hùng